Co oznacza zdrowie psychiczne? Kto to jest człowiek zdrowy psychicznie?
Niełatwo o pełną definicję zdrowia psychicznego ujmującą wszystkie wymiary i czynniki. Na przestrzeni lat można obserwować rozwój definicji zdrowia psychicznego od skoncentrowanych na diagnozie psychopatologii do ujmujących całościowe, holistyczne podejście do człowieka.
Trzy wymiary zdrowia psychicznego
Wbrew pozorom wcale nie łatwo odpowiedzieć na to pytanie. Podstawowa definicja zdrowia psychicznego mówi o braku choroby. Człowiek zdrowy psychicznie to ktoś, kto nie doświadcza objawów psychopatologicznych zaburzających jego/jej funkcjonowanie.
Powyższa definicja wywodzi się z medycznego podejścia do człowieka. Nie uwzględnia złożoności psychologicznej ludzi czyli np. tego, że ktoś może prowadzić życie bez objawów psychopatologicznych ale też bez satysfakcji i poczucia spełnienia. W konsekwencji bez dobrego samopoczucia. To ostatnie odnosi się do definicji braku zdrowia z perspektywy psychologicznej. Poszerzając definicję zdrowia psychicznego o perspektywę psychologiczną trzeba uwzględnić również poczucie dobrostanu, poczucie własnej wartości oraz zdolność do osiągania celów.
Na normy zdrowia psychicznego wpływają również kultura, rejon, z którego pochodzi jednostka, środowisko. To, co będzie zachowaniem typowym, przystosowawczym w jednym miejscu, w innym może uchodzić za dziwne lub zaburzone. Np. tatuaże na twarzy noszone przez niektóre plemiona. Ma to związek z trzecim wymiarem zdrowia jakim jest funkcjonowanie w społeczeństwie. To czy dana jednostka potrafi dostosować się do wymogów kulturowych, zasad i ról społecznych, czy potrafi uczestniczyć w życiu społecznym wnosząc coś cennego świadczy również o zdrowiu lub jego braku.
Definicja zdrowia psychicznego WHO (Światowa Organizacja Zdrowia)
Integrując poziom medyczny, psychologiczny i społeczny WHO definiuje zdrowie psychiczne jako „nie tylko brak choroby psychicznej ale także stan dobrego samopoczucia, w którym jednostka realizuje swoje zdolności, potrafi radzić sobie z normalnymi wymogami i stresami życia, może pracować wydajnie i owocnie oraz jest w stanie ofiarować coś swojej społeczności.”
Nadal nie jest to jednak oczywiste ponieważ pojawiają się pytania czym jest „dobre i owocne życie”, a tutaj wkraczamy w rejony filozoficzne. Ponad to każdy inaczej odpowie na to pytanie czym dla niego/niej jest dobre życie. A to, co jest dobre dla społeczeństwa nie zawsze jest dobre dla jednostki.
Jedną z ciekawszych definicji zdrowia psychicznego jest łączenie go z dojrzałością. Im większa dojrzałość tym większe zdrowie psychiczne. Definicja dojrzałości (wg Menningera 1967) to zdolność do miłości, realistyczna akceptacja przeznaczenia nałożonego przez czas i miejsce danej jednostki w świecie, adekwatne oczekiwania i cele, zdolność do elastycznego rozwiązywania problemów, zdolność do nadziei.
Podsumowując człowiek zdrowy psychicznie to ktoś kto na ogół odczuwa zadowolenie ze swojego życia, aktywnie realizuje swoje plany, rozwija się, akceptuje siebie i innych, realistycznie ocenia sytuacje, siebie i swoje możliwości, radzi sobie z wymogami życia oraz posiada pozytywne związki z innymi.
Author: Agnieszka Rybicka
Autorka jest certyfikowaną psychoterapeutka i psychologiem.