Istnieje wiele teorii dotyczących przyczyn depresji. Można je podzielić na źródła biologiczne i psychospołeczne. Przyczyny te mogą się nakładać. Powoli odchodzi się od sztywnego podziału na czynniki biologiczne i psychospołeczne ponieważ najbardziej prawdopodobne wydaje się ich współwystępowanie.
Biologiczne przyczyny depresji
Najczęściej jeśli osoba ma biologiczne predyspozycje do depresji to zachoruje jeśli pojawi się stresowy czynnik wyzwalający związany ze środowiskiem np. istotna zmiana w życiu.
Do biologicznych źródeł depresji zaliczamy zaburzenia dotyczące neuroprzekaźnictwa, przyczyny genetyczne, przyczyny hormonalne, a także przewlekłe stany zapalne w organizmie w przebiegu chorób z autoagresji.
Niedobór neuroprzekaźników
Potwierdzoną największą ilością badań jest teoria mówiąca o niedoborze neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina, noradrenalina. U osób z depresją stwierdzono obniżenie poziomu neuroprzekaźników czyli związków chemicznych, które przenoszą sygnały pomiędzy neuronami. Mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych wiąże się poprawą neuroprzekaźnictwa, co prowadzi do ustąpienia objawów depresyjnych.
Występowanie depresji wiąże się często z zaburzeniami gospodarki hormonalnej
Wiele hormonów oddziałuje na nastrój. Objawy depresji mogą być wynikiem zarówno niedoboru jak i nadmiaru hormonów tarczycy.
Hormon nadnerczy- kortyzol wydzielany w odpowiedzi na stres również może mieć związek z depresją. Nadmiar kortyzolu we krwi może objawiać się m.in. zaburzeniami nastroju, bezsennością. W przypadku kobiet nieprawidłowe wydzielanie hormonów płciowych również oddziałuje na nastrój. Estrogen zwiększa poziom serotoniny- ważnego neuromediatora mającego związek z występowaniem objawów depresji (patrz wyżej). Wpływa również na zwiększenie działającego uspokajająco neuroprzekaźnika GABA. Progesteron natomiast pomaga zrównoważyć poziom estrogenu, ma działanie uspokajające. Jego niedobory mogą być związane ze spadkami nastroju. Spadek poziomu progesteronu po porodzie powoduje wahania nastroju zwane depresja poporodową.
Przewlekłe stany zapalne w organizmie
Jedna z nowych teorii wiąże występowanie depresji z przewlekłymi stanami zapalnymi w organizmie. Stwierdzono, że depresja znacznie częściej występuje w grupie osób cierpiących na choroby przewlekłe, u których toczy się proces zapalny takich jak ch. Hashimoto, RZS (Reumatoidalne zapalenie stawów), Toczeń rumieniowaty układowy, alergie, astma. Podejrzewa się, że nadmierna produkcja cytokin- białek wydzielanych przez leukocyty może wpływać na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego zwłaszcza struktur odpowiedzialnych za emocje. Stwierdzono wyższą skuteczność w zmniejszeniu objawów depresji w przypadku włączenia do farmakoterapii przeciwdepresyjnej niesteroidowych leków przeciwzapalnych jak np. aspiryna.
Toczy się debata czy zapalenie w organizmie skutkuje depresją czy jest raczej jej konsekwencją.
Przyczyny genetyczne
Mówi się o przyczynach genetycznych ponieważ depresja występuje częściej u osób, których krewni również chorowali. Jednak czynnik ten trudno rozgraniczyć z przyczynami psychospołecznymi. Dzieje się tak dlatego, że dorastając w określonym środowisku często przejmujemy na drodze uczenia się sposób funkcjonowania emocjonalnego i poznawczego ważnych osób. Może to być sposób myślenia i przekonania, który może prowadzić do depresji (o tym więcej w drugiej części).
Depresja również może nasilać inne choroby. Pojawia się tutaj dwukierunkowa zależność. Z jednej strony obecność choroby somatycznej może pogarszać stan psychiczny wywołując w niektórych przypadkach depresję. Zaburzeniami wystepującymi w parze w depresją są często zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania, zaburzenia osobowości. Lęki (uogólniony, napadowy, obsesje, kompulsje, różnego rodzaju fobie) zazwyczaj powodują obniżenie jakości życia i co za tym idzie obniżony nastrój. Z drugiej strony depresja może zaostrzać przebieg chorób i zaburzeń takich jak zespoły bólowe, fibromialgia, nadciśnienie, choroba wieńcowa, choroby neurologiczne, cukrzyca. Jak wiadomo zły stan psychiczny utrudnia leczenie i regenerację.
Author: Agnieszka Rybicka
Autorka jest certyfikowaną psychoterapeutka i psychologiem.